AKP nükleer inadından vazgeçmiyor: Şirketsiz ÇED için ikinci uzman heyeti İnceburun’da

AKP tarafından Sinop’ta kurulması planlanan nükleer güç santrali (SNGS) ile ilgili Samsun 2 ve 3. yönetim mahkemeleri tarafından atanan 15 kişilik bilim insanı; Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın kabul ettiği ‘Nihai ÇED’e birçok noktada olumsuz görüş bildirip ‘kabul edilemez’ bulunca 15 i birden değiştirilerek yeni uzman heyeti oluşturuldu.

Yeni eksper heyeti SNGS’nin yapılması planlanan Sinop’un İnceburun bölgesinde incelemelerini sürdürürken, SNGS’ye ÇED’in iptali için hukuk dayanağı veren başta Elektrik Mühendisleri Odası (EMO),Türkiye Barolar Birliği (TBB), Türkiye mimar ve Mühendisler Odaları Birliği (TMMOB), Kamu İşçileri Sendikaları Konfederasyonu (KESK) ve Sinop Nükleer Aksileri Platformu (SNKP) olmak üzere çok sayıda kuruluşun avukatları da uzmanlara alanda eşlik ediyor. Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın kabul ettiği ‘Nihai ÇED’in’ iptali istemi ile Samsun 2 ve 3. yönetim mahkemesine, SNKP’nin yanı sıra ortalarında Sinop Belediyesi’nin de bulunduğu 79 kuruluş tarafından açılan davalar mahkeme tarafından reddedilince dava Danıştay’a taşındı.

Samsun 2 ve 3. Yönetim mahkemesinin kararı ‘bilirkişi raporlarının dikkate alınmadığı’ münasebeti ile Danıştay tarafından bozulurken Samsun 2 ve 3. Yönetim mahkemesi kararında direndi. İkinci kere Danıştay’a taşınan dava yeniden ‘bilirkişi raporlarının dikkate alınmaması’ nedeni ile nükleer aykırıları lehine bozuldu. Samsun 2 ve 3. Bölge Yönetim Mahkemesi ise bunun üzerine 15 kişilik eksper heyetinin vazifesini 250 sayfalık raporlarını yok sayarak yeni bir 15 kişilik uzman ataması yaptı.

TARAFLAR İNCEBURUN’DA BULUŞTU

Sinop’ta 79 kişi ve kuruluşun ÇED’in iptali için açtığı davanın Samsun Bölge yönetim mahkemesince davanın reddine karar verilmesinden sonra Danıştay 6. Dairesince 2 kere verilen bozma kararı sonrası Samsun Bölge Yönetim Mahkemesi 2 ve 3. Dairelerince 15 kişilik yeni uzman heyeti belirlendi. Yeni Uzman heyeti beraberlerinde 2 ve 3. Daire yargıçları ile birlikte Samsun’dan gelerek sabah saatlerinde Nükleer santralin yapılması planlanan İnceburun’da toplandılar. İnceburun’da belirlenen toplanma alanına başta Sinop Belediye Başkanı Metin Gürbüz olmak üzere nükleer tersi çok sayıda oda ve demokratik kitle örgütü de katılırken, davalı taraf olan Enerji Bakanlığı, Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ve Türkiye Atom Gücü üzere kurumların temsilcileri de hazır bulundular.

Sinop’un İnceburun bölgesine giden yol güzergahında çok sıkı güvenlik tedbirleri alındığı görülürken, İnceburun toplanma alanı da Jandarma ve polis ablukasına alındı. Samsun Bölge Yönetim Mahkemesi naip hakimi tarafından açık alanda toplanan nükleer terslerinin avukatları Etraf Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığınca kabul edilen nihayi ÇED’in neden iptal edilmesini gerektiğine ait görüşlerini 4 kişilik hakim ve yeni belirlenen 15 kişilik uzman heyetine aktardılar.

Burada konuşan Sinop Belediye Başkanı Metin Gürbüz 10.5 kilometre karelik alanın tamamının doğal sit, tabiat parkı üzere korunması gereken alan olduğunu söyleyerek ‘’ kaldı ki ortada bir şirket bulunmamaktadır. ÇED belgesini hazırlayan ve sürecin bir kesimi olan Japon Mitsubishi Heavy Industries şirketi Sinop’ta Nükleer Santrak kurmaktan vazgeçmiş ve bunu Türkiye Cumhuriyeti Devletine bildirmiştir.Yani Etraf Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından kabul edilen ÇED artık yok kararındadır. Tüm bilimsel bilgiler Türkiye’nin bu türlü bir santralin üreteceği güce gereksinimi olmadığını göstermektedir. Bu alanda sonu olmayacak bir macera için 1 milyon 200 bin ağacı katlettiler. Bizler Sinop halkı olarak Sinop’un tabiatının, denizdeki balığının yok olmasına seyirci kalmayacağımızı yıllardır söylüyoruz. Yeni eksper heyetinin bilimin ışığında vicdanlarını da terk etmeden bir rapor ortaya koyacaklarına emin olmak istiyoruz.’’dedi.

Toplanma alanında bulunan davalı taraf olan Bakanlıkların temsilcileri ve avukatları, evraktaki savunmalarının geçerli olduğunu belirterek detaylı bir savunma yapmazken, tarafların dinlenmesinin akabinde 15 kişilik uzman heyeti kendi inceleme ve müşahedelerini yapmak üzere alanda incelemelere başladılar. Uzman heyetinin raporlarını önümüzdeki 3 ay içinde hazırlayıp Samsun Bölge Yönetim Mahkemesine vermeleri bekleniyor.

ŞİRKET YOK ÇED VAR! SÜREÇTE NELER OLDU?

2017 yılında Türk ve Japon heyetlerinin görüşmesi sonucu Japon Mitsubishi Heavy Industries şirketi Sinop NGS’nin üretimini üstlendi. Etraf Şehircilik ve iklim değişikliği Bakanlığı ÇED yönetmeliğine göre hazırlanması gereken ÇED evrakı şirket tarafından hazırlanarak 6 şubat 2018 de halkın iştirak toplantısı düzenlendi. Sinop Üniversitesi Uygulama otelinde yapılan ÇED toplantısına ‘otel dolu’ denilerek halk alınmadı. ‘Halksız’ ÇED toplantısının 3 ay sonrasında Mayıs 2018’de Sinop NGS yi üstlenen Japon Mitsubishi Heavy Industries, Sinop NGS’den çekildiğini duyurdu. Bu gelişme üzerine Etraf Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı gözetiminde yapılan ÇED’in kararsız kaldığı düşünülürken, 11 Eylül 2020 tarihinde Bakanlık, Sinop NGS Sonuncu ÇED’inin kabul edildiğini duyurdu. Gelişme üzerine 112 kişi ve kuruluş tarafından Samsun 3. Bölge Yönetim Mahkemesine ‘ÇED’in iptali istemi ile dava açıldı. Dava nedeni ile mahkeme 15 kişilik uzman ataması yaptı. Eksper heyetince hazırlanan rapor 7 kasım 2021 de mahkemeye teslim edildi.

Eksper heyetinin 250 sayfalık raporunda24 ana başlıktan 18 ine ve 102 alt başlıktan da 90’ına muhalif görüş bildirdiği, bilhassa Japon Mitsubishi Heavy Industries şirketi’nin çekilmesi nedeniyle de ‘ÇED’in kabul edilemez’ olduğu mahkemeye bildirildi. Samsun 3. Bölge Yönetim Mahkemesi ise Uzman raporlarını dikkate almayarak 28 mart 2022 tarihinde aldığı kararla açılan davayı ret etti. Samsun 3. Bölge Yönetim Mahkemesi’nin kararının Danıştay’a taşınması üzerine, Danıştay 6. dairesi, 8 aralık 2022 de kararı bozarak mahkemeye geri gönderdi lakin Samsun 3. Bölge Yönetim Mahkemesi kararında direnince dava bir sefer daha Danıştay’a taşındı. Danıştay ikinci kere davayı bozarak Samsun Bölge Yönetim Mahkemesine iade etti. Danıştay’ın ikinci defa bozma yazısında ‘’ karar veren mahkeme eksperlerin görüşlerinden yararlanmalıdırlar. Mahkeme eksperleri yetersiz görüyorsa yeni eksper oluşturmalıdırlar‘’ biçimindeki görüşü dikkat çekti.